Binalarda Hasar Tespiti Nasıl Yapılır? (Ön Bilgilendirme)

Gaziantep Depremini yaşayan birisi olarak yazıyorum. Depremin sanırım 15. günü..

Ailem şuan güvenli bir yerde konteynırda, daha öncesinde kaldığımız apartmanın temel kolonları ve bir kaç dairenin kolon ve kirişlerini kontrol etmiştim. Herhangi bir çatlak ve sorun gözükmüyordu.

Bunun cesaretiyle eve geldim, apartmanda kalan hiç kimse yoktur bugünü evde geçirmek istiyorum, sanırım biraz psikolojimi zorlamak istiyorum. Bilgisayarımı açtım, şuan oturup bu yazıyı sizlere yazarken bile; odamın içindeki kolon ve kirişlere arada bakarak yazıyorum, acaba deprem olacak mı tedirginliğiyle.

neyse…

Hasar Tespiti ile ilgili olarak doğru bilgileri sizlere anlatacağım. Bunun için en doğru bilgi için; yetki kişiler tarafından bakılıp, raporlanması ile olur! Size anlatacaklarımı önce bilgi olarak aklınızda bulundurabilirsiniz.

Deprem Hasar Tespiti Nasıl Yapılır?

İlk olarak yapının en alt katı, yani Mimarlık dilinde Bodrum Kat / Temel kısımlarında yer alan ana taşıyıcı sistemi olan Kolon ve Kirişleri herhangi bir test makinası olmaksınız göz ile bakıyorlar.

Eğer temel kolon ve kirişlerinde herhangi bir çatlak, kırılma var ise bu tip yapılar direkt olarak Orta Hasarlı veya Hasarlı olarak belirleniyor. Çünkü Temel Taşıyıcı sistemi sağlam değilse! Diğer üst katların sağlam olması hiç bir anlam ifade etmiyor.!

Deprem sarsıntılarının etkisi ile; Kolon ve Kirişlerde çatlaklar oluşmaya başlar, bu gayet normal bir şeydir. Yalnız çatlaklarının kırılma yönü (Kolon ve Kirişlerde) ve kırılma bölgesi (Kiriş ve Kolonların birleşim noktalarında) Depremin binada yarattığı hasar hakkında bilgi verir.

• Temel / Bodrum kat kısımlardan başlayarak; Temelden çıkan Ana Kolon ve Kirişlere bakılır.
• Kolonlarda ve Kirişlerde çatlaklar aranır.
• Çatlak görünen kısımlar kırılarak içini görmek gerekir.
• Çatlak yerde genelde Kolon ve Kirişlerin üzerindeki Sıvalar öncelik olarak çatlar, bu normaldir.
• Sıva çatlakları kırılarak içerisindeki Betonarme sistemi görmek gerekir.
• Taşıyıcı Kolon ve Kirişlerde bir çatlama, kopma yok ise yapınız sağlamdır.
• Öncelik olarak Temel ve 1. Kat dairelerine bakılması gerekmektedir.
• Duvar çatlaklarından korkmayın. Duvarlar, Baca Duvarları gibi yerler kırılsa, yıkılsa bile taşıyıcı özelliği olmadığından dolayı bina statiğini etkilemez.

Çatlakların yönü dikey ya da yatay olması, yapının Deprem / Sarsıntı sonrası Betonarme Taşıyıcı sistemin ne kadar zarar gördüğünü anlayabiliriz.

Kirişler üzerinde bulunan Dikey çatlaklar risklidir. Çünkü yapı deprem sarsıntısı sonrası kirişlere hasar verdiyse; bir sonraki artçı depremlerde, bu çatlayan noktalar yavaş yavaş kırılmaya başlar ve kiriş görevini kaybeder, daha çok hasar almaya başlar.

Yapılarda kullanılan Beton Sınıfları C20 – C25 – C30 – C35 gibi beton sınıfları hakkında detaylı bilgiye 👉 Beton Sınıfları ve Özellikleri yazımız üzerinden ulaşabilirsiniz.

Az Hasarlı

Denetim sonucu binanız Az Hasarlı olarak belirlenmişse bu; Taşıyıcı sistemin (Kolon ve Kirişlerin) hiç bir şekilde zarar görmediği anlamına gelmektedir.

Az hasarlı yapılarda sadece Duvar çatlakları ve Kolon-Kiriş sistemi üzerinde sadece Sıva, Boya çatlakları olduğu anlamına gelmektedir. Yani korkmanıza gerek bir durum söz konusu değildir.

Orta Hasarlı

Hatay da yaşayan arkadaşımın binasında meydana gelen deprem hasarlarından bir görüntü.

Orta hasarlı yapılara kesinlikle girilmemesi gerekmektedir. Orta Hasarlı demek; Taşıyıcı Sistem olan Kolon ve Kirişlerin zarar gördüğü anlamına gelmektedir. Bu tür binaların içerisinde yaşanılamaz ve içeriye girilmemesi gerekmektedir.

Bu tür yapılar ancak Profesyonel olarak güçlendirme yapılarak kullanılabilir. Yani Statik hesaplarının mevcut duruma göre belirlenmesi ve zarar göre kısımların Çelik veya Yine betonarme sistem ile güçlendirilerek kullanılabilir hala gelir.

Orta Hasarlı belirlenen bu yapıda; Kırmızı Yuvarlak içerisine aldığım kısım üst kat merdiven yeridir. Yani bu Merdiven kısmının, Sahanlıktaki betonarme sistem ile birleşim yerinde kopmalar olduğu gözükmektedir.

Herhangi bir Artçı deprem veya üzerine binecek herhangi bir yük ile bu merdivenin yıkılacağı riskinin olacağı anlamına gelmektedir.

LÜTFEN!

İster burada benim yazdıklarım yazılar olsun, veya başka bir kaç siteden okuduklarınız olsun! Buradaki bilgiler sadece fikir sahibi olmanız için yazıyorum.

Devlet Yetkilileri dışında bu bilgiler doğrultusunda kadar vermeyin. Resmi kurum, Afad, Hasar Tespiti ekiplerinin dediklerini daha çok dikkate almalısınız.

Duvar Çatlakları

Deprem sonrası Yapı, Bina içerisinde duvar çatlakları olması çok normaldir. Çatlamaların olmasının asıl sebebi farklı tür malzemelerin bir arada kullanılmasıdır.

Duvarlar genel olarak; Kolonlar arasındaki boşluklar hizasında örülür. Haliyle birisi Betonarme Sistem diğeri ise Tuğla, Bims, Gaz beton gibi malzemelerdir.

Depremin etkisiyle bina sallanması, titreşimler olması halinde; Duvar kısımlarında ilk olarak Sıva Çatlakları oluşmaya başlar. Çünkü üzerinde daha sağlam Kirişler geçmektedir, Sağ ve Sol kısımlarında Kolonlar bulunmaktadır.

Kolon ve Kirişler arasında kalan bu tip duvarlarda kırılma ve çatlamaların olması çok normaldir. Ayrıca genele oranla taşıyıcı olmadıklarından dolayı; bu tip duvar çatlaklarının olduğu binalar Az Hasarlı olabilir belirlenir.

Bina Taşıyıcı Sistemi

Kolon Hasarları ve Tipleri

Betonarme kolonlarda 4 çeşit hasar meydana gelmektedir.

• Eğilme kırılması, deprem etkileri ile kolona gelen eğilme momentinin artması sonucu kolon uçlarında mafsallaşma meydana gelmesi ile oluşur (Şekil a).
• Kesme kırılması, ise kolonun üzerine gelen kesme kuvvetini taşıyamaması sonucu oluşur (Şekil b).
• Basınç kırılması, Kolon kesitinin en dış lifindeki beton ezilmeye başladığında, donatı henüz akma birim uzamasına ulaşmamış ise kolonda basınç kırılmaları ortaya çıkmaktadır(Şekil c).
• Burulma kırılması, Yapının kütle ve rijitlik merkezleri çakışık değilse kolonlarda oluşan burulma kırılmaları da belirlenmelidir (Şekil d).